| ||||||||||
|
| ||||||||||
EN ÇOK OKUNANLAR |
Kazancılıların Konuştuğu TÜRKÇE Kelimeler - 7
DİLİMİZ – KÜLTÜRÜMÜZ-TÜRKÇEMİZ-(7) Kazancılıların kullandığı ÖZTÜRKÇE kelimeler ve deyimlere devam edelim. -Yar : ırmak, çay ve derelerin sularını akışına bağlı olarak, kenarlarda oluşan dik toprak yamaçlara denir Kazancıda “ yarbaşı” şeklinde yer adı vardır. Mut ilçesinde konuştuğumuz bir köylü, sözleri arasında “ bizim köyden bir adam Göksu’nun kenarında suya bakarken üzerinde durduğu yar göçmüş ve suda kaybolmuş, cesedi 20 gündür bulunamıyor “ dediğinde bu kelimenin çevre ilçelerde de kullanıldığını öğrenmiş olduk. - Dadadidi : ilkbaharla birlikte ceviz ağaçlarının dallarının soyarak elde edilen yaş kabuğun bir gırnata gibi boru haline getirilmiş haline denir. Bir uçtan diğer uca doğru gittikçe daralan bu boru müzik aleti gibi kullanılarak çalınmaktadır. . belemek : bebeği beşiğe veya yorgana yatırıp bağlamak, . biceğiz : bir tek, bir kere, mutlaka, . cörtletmek : kafayı üşütmek, aklını yitirmek, şaşırmak, aklı karışmak, . ciğeri yanmak : çok susamak, dudağı kurumak, üzüntü çekmek, . cınna : (cınnacık) azıcık, çok az, biraz, . çıkla : aynen, tıpatıp, aynısı, ta kendisi, ( çocuk çıkla dayısı… gibi ) . cirk : yeşil cevizin kiri, çamurlu su, balçık, . cibilliyet : ırk, soy sop, sülale, geçmiş, . çalmak : yoğurt yapmak için süt mayalamak, . üyümek : (uyumak) sütün yoğurt haline gelmesi, mayalanmış olması, . çokcalıyı : genellikle, çoğu zaman, ekseriyetle, . çığırmak : seslenmek, haber vermek, çağırmak, . çeleni : düz damın çevresindeki dışa taşan (saçak) kısımları, . çalı sürümek : ağız aramak, oyalamak, ipe un sermek, . çalıyı tersinden sürümek : işi yapmaya gönülsüz olmak, işi istemeyerek yapmak, savsaklamak, . çarpmak : yoğurdu su ile karıştırıp ayran yapmak, . çiğin : omuz, . çingişmek, çıngışmak : uyuşmak, bingeşmek, tatlıca kaşınmak, . çebiç : oğlağın büyüğü, 12-18 aylık keçi, erkek davar, . yazmış : oğlağın büyüğü, 12-18 aylık dişi davar, . dumağı : nezle, gırip, olmak, . dekgelmek : rastlamak, uygun düşmek, tesadüf etmek, . dökülegalmak : yorgunluktan yere yatmak, uyuya kalmak, . doşanı (n-gı ) : eski kullanılmış giyecekler, . ellik : eskilerde ekin (buğday) biçerken, parmaklara takılan, ağaçtan yapılmış koruyucu ve sert eldüvendir. . ayalamak : harmanda yerlerin el (avuç içi) ile hassas şekilde toplanmasıdır. Aya, elin avuç içinin alt bölümündeki baka etli bölümünün adıdır. . azık : yaylaya veya tarlaya giderken kişinin yanına aldığı yiyeceğin tümüne denir. Bu yiyeceklerin konduğu beze “ azık kabı” denir. . katık : azık içinde bulunan ve gıdalı olan (yumurta, yağlı ekmek gibi) yiyeceğin adıdır. Toplu halde sığır güde gidildiğinde, ilk yemek yeneceğinde “ haydin, bir katık karıştıralım” denirdi. Herkes, herkesin katığından bir parça yemiş olurdu. . söylememek : bir kişi veya aileyle dargın olmak, konuşmuyor veya küs olmaktır. Birine başka bir tanıdığından bahsedildiğinde, arada dargınlık varsa “ biz onunla söylemiyoruz” diye cevap verilir. Dargınlık geçmişse de “ biz eskiden söylemezdik, şimdi söyleriz “ denir. . meh : al, işte bu, buyur manasına, bir şeyi birine uzatmakta, vermekte kullanılır. . mısmıl : iyi, arı, kaliteli, adam akıllı, makul şekilde, . müzevir : laf getirip götürme, ihbar, dedikodu, bunu yapan da “müzevirci” olur. . öndüğün : dünden önceki gün, dün değil, evvelki gün, . sadalamak : ne söylediğini bilememek, saçmalamak, ileri geri konuşmak, . seğirtmek : koşmak, hızlıca yürümek, . sıracalı : yaramaz, haylaz, hareketli, . sınar : akrabalar, yakınlar, bir yerde akraba varsa” orada bizim sınarlar var “ denir. Fakat, söylerken n- g arası ses “(sın-gar ) şeklinde söylenir. . yattığın yer sarı diken olsun : Yatağında rahat yatama, dertlere düşesin ve yatağında acılar çekesin, (sarı diken, ekin tarlalarında çok olan ve battığında çok acı veren ince ve zehirli bir dikendir) . eline ayağına domuz başı versin : elinde ayağında domuz başı çıbanı çıksın, (Allah tarafından verilmesi isteniyor) Domuz başı çıbanı, siyah renkli, iltihap içeren, uzun süren ve hareketleri kısıtlayan, dayanılmaz açılar veren bir (yara) hastalıktır, . mezarını singurtlar deşsin : kabire konduğunda, mezarın deşilsin ve rahat uyuma, kabirde bile acılar çek anlamına bir bedduadır. . leşini kurtlar yesin : dağ başlarında geber, ölün bulunamasın ve bedenini canavarlar yesin, anlamınadır, . ölün dirin dağda kalsın : ölsen de, ölmesen de, insan içine gelemeyesin, dağlarda kaybolup kalasın, evine dönmeyesin.. . gözlerine boz insin : kör olasın, dünyayı göremeyesin, ( göze boz inmesi, körlüktür) . evine yurduna baykuşlar dünesin : evinde kimseler kalmasın ve baykuşların evi olsun, . elini ayağını teneşir tahtasına uzat : geber ve ölü yıkama tahtasına yatırsınlar, . yoğol a yoğolası yoğol : kadınların çok kızdıkları çocuklar veya komşular için, yüksek sesle söylediği bir ilençtir. Her kelimenin üzerinde vurgu yaparak söylenir. . tekenin kötüsü, sahibini, kepirin başında süser : çok özel bir deyim ve yakın dostlardan, hiç umulmayan, aksine destek görülmesi umut edilen bir sırada, görülen ihanet veya aleyhe davranış için söylenir. Merhum Hüsamettin ERDEM, seçim sırasında çok yakınında olan birinin, karşı tarafı desteklemesi üzerine bu sözü bir toplantıda söylemiş olup, bu kullanımdan sonra daha da yaygın kullanım kazanmış, çok anlamlı ve güzel bir deyimdir. Kepir, yaylalarda, vadilerin yamaçlarındaki kayalık, çalılılık ve dikenlik kesimlere denir. . kilizme almak : Eski dönemlerde, tımar isteyen bahçeyi, insan gücüyle, bir baştan bir başa kazma ve kürekle kazıp alt üst etmek, taşlarını ayıklamak ve saf toprağı çıkarmak işlemidir. Şimdilerde, dozer ve kepçelerle yapılıyor. Derleme: Naci SÖZEN
Bu haber 2229 defa okunmuştur.
|
SON YORUMLANANLAR
HABER ARA |
||||||||
|
© 1999 - 2023 haber sitemize girilen ve yüklenen yazı, bilgi belge, içerik ve fotoğrafları Kazancı haber her türlü basım yayın kitap broşür vb işlerde kullanabilir sahipleri bu konuda muvakatname vermiş sayılır. ayrıca sitede yayınlanan her türlü veri kazancı haberden izin almadan kullanılamaz. Haber, Köşe Yazıları ve yorumların sorumluluğu sahiplerine ait olup, sitemiz bu konuda herhangi bir sorumluluk kabul etmez. Altyapı: MyDesign Haber Sistemi |
||||||||||
.jpeg)
