| YURTSEV SONGUR KUTLAMASINDA YÖRE DİLİMİZDEN ÇALIŞMALAR BEKLEDİĞİNİ BELİRTMİŞ. Yursev kardeşimiz ilgine teşekkürler. Dediğiniz nitelikte sözcük tarama ve çalışmalarını ilk önce Sami Tunca yapmış çok sayıda sözcüğün TDK'na kabülünü sağlamıştır. Daha sonra Naci Sözen çalışmalarını sürdürmektedir. Bende yapılan çalışmalara ışık tutma adına daha önce iki yazı yayınlamıştım sizin isteğiniz üzerine birini tekrar yayınlıyorum. YÖRE DİLİMİZİN TEMEL TAŞLARI Fakülte de okurken 150 kişilik sınıfta Türk Lehçeleri derslerinde bütün sözcükleri tek çözen ben olunca öğretim görevlileri hangi kaynaktan yararlanırsın diye sorar, ‘’Anamdan’’ cevabını verirdim. Lehçelerin bir kısmında hiç kaynak yok, olanlarda ise sınırlı idi. Eski Anadolu Türkçesi (13-15. yy.) Uygurca (8-9.yy.) Çağatayca (17.yy.) Özellikle bu lehçelerdeki sözcüklerin hemen hemen neredeyse tamama yakını yöremizde değişime uğramadan kullanılmaktadır. Eski Anadolu Türkçesi’nden birkaç örnek: Eski Anadolu Türçesi öncesi tek ses olarak yer alan ‘’g’’ sesi sonradan ‘’ğ, h, k’’ seslerine ayrışmıştır. Yöremizde özellikle sözcük başında yer alan bütün ‘’k’’ sesleri ‘’g’’ olarak kullanılmaya devam etmektedir. “Öküzleri çifte goşmak, goşuvermek, galmak, galkmak, gabak gibi” Eski Anadolu Türkçesi’nde sözcüğün sonunda yer alan ‘’g’’ sesi Batı Türkçesi’inde ‘’ğ –y’’ ye dönüşmüştür. Bu değişim yöremizde henüz tamamlanmamıştır. Örnek beg- beğ –bey. Bizde sonda ‘’y‘’ sesi kullanılmayıp beğ şeklinde kullanılmaktadır. Eski Anadolu Türkçesinde geçen ‘’göymek: yanmak’’ bizde göynümek olarak kullanılmaktadır. Yine Eski Anadolu Türkçesinde sözcüklerin ortasında yer alan ‘’g’’ sesleri önce ‘’ğ’’ sonra ‘’y –v ’’ olmuştur. Övmek, güveyi, dövmek ovmak sözcükleri bizde, oğmak, öğmek, güyeği, döğmek şeklinde kullanılmaktadır. Eski Andadolu Türkçesinde sözcük başında bulunan ‘’t’’ sesleri sonradan ‘’d’’ olmuş Batı Türkçesinde ‘’t’’ olmuştur. Bizde sözcük başında ‘’t’ yerine ‘’d’’ kullanılmaktadır. Dilki, destere örneklerinde olduğu gibi. Eski Anadolu Türkçesi sonrası ve Batı Türkçesi ilk devre kullanılıp sonradan kaybolan – icak, -icek zarf fiil eki bizde kullanılmaktadır. Demincek geldim, gelincek gibi. Eski Anadolu Türkçesi öncesi ‘’ o zamiri’’ karşılığı olan ‘’an’’ sözcüğünün ek almış kullanımı olan ‘’andak’’ (ora) andagri (orası) ses değişikli ile bizde endeğre olarak kullanılmaktadır. Batı Türkçesi öncesi kullanılan önses (protez) Sonradan kullanılmamıştır. Bizde kullanım sürmektedir. Örnek limon, lahana, yılan, recep, ramazan, sözcükleri bizde; ilimon, ilahana, ilan, irecep, ıramazan şeklinde kullanılmaktadır. Eski Anadolu Türkçesi ile yöre dilimiz geniş olarak kıyaslansa benzerliklerin ne kadar çok olduğu görülecektir. Doğunun bir köyünde günümüzdeki – acak, -ecek eki karşılığı olan Eski Anadolu Türkçesi dönemi – gaç, - geç ekinin hiç değişikliğe uğramadan kullanıldığını gördüm: ‘’Olgaç oğlak … belli olur.’’ Burada eski dönemlerden örnekler verdim. Detaya inildiğinde 20.yy. Türkçesi dönemlerin her birine ait örnekleri belirtmek mümkün. Örneğin yumak, yuğmak sözcükleri daha önceki dönemlerden gelmektedir. Bu durumun sebepleri; kültür değişimi içerinde dildeki değişikler ve gelişmeler insanların etkileşimi ile gerçekleşmektedir. Coğrafi yapı özelliğimiz etkileşime kapalı oluşu, dildeki değişikliği önlemiştir ya da geciktirmiştir. Kitle iletişim araçlarının olmayışı, okuma olayının olmayışı, değişik kültür yöre insanları etkileşim olmayışı, Osmanlı Döneminde görülen Türkçe’in Arapça ve Farsça istilası yöremizde görülmemiştir. Henüz daha Eski Anadolu Türkçesi dili yaşamaktadır. Dilbilimciler için ender yerlerden biridir. | 
.jpeg)
